BEN IK/JIJ EEN NARCIST?

Narcisme is helemaal hip, of liever gezegd schelden met narcisme. “Mijn vader/ex/collega/buurvrouw is een narcist!” Dit label wordt te pas en te onpas opgeplakt. En hoewel er misschien een kern van waarheid in zit, is het veel te makkelijk om dit even te roepen.
In de eerste plaats omdat elk verhaal twee kanten heeft. In de tweede plaats omdat de diagnose stellen van een narcistische stoornis alleen overgelaten kan worden aan een daarvoor opgeleide professional. Ten derde omdat ieder mens narcistische trekken heeft. De een meer dan de ander, maar niemand is nul of honderd procent narcistisch! Maar wat moet je dan wel met die narcistische trekken bij een ander of bij jezelf?

Laten we eerst kijken waar narcisme vandaan komt en wat het is. Echt narcisme is een diepgaande stoornis die zijn oorsprong vindt in de vroege jeugd van een persoon. Daarin heeft hij/zij onvoldoende liefde ontvangen, werd niet gezien en heeft daarom een alternatief voor liefde gezocht. Dit wordt dan gevonden in de vorm van bewondering. Dit noemt men een narcistische persoonlijkheidsstoornis.
Die bewondering voelt zo goed, maar om dit te krijgen gaan deze personen heel ver. Ze zijn bereid om te manipuleren, over mensen heen te walsen en voortdurend hun eigen belang op de eerste plaats te zetten. Bij een narcistische stoornis is er geen enkele ruimte voor het belang van anderen en draait het hele bestaan van deze persoon om de bewondering die hij krijgt vanuit zijn omgeving. Hij heeft het beeld van zichzelf dat hij beter is dan anderen en speelt een soort heldenrol in zijn eigen verhaal.

Je kunt ook bovengemiddeld sterke narcistische trekken hebben zonder dat je een narcistische persoonlijkheidsstoornis hebt. Sterker nog, de helft van de bevolking zit boven dit gemiddelde en de andere helft eronder. Niks geks aan dus!
Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat je van nature meer overtuigd bent van je eigen gelijk. Of dat je van bewondering houdt en het fijn vind om in de schijnwerpers te staan. Of dat je weleens te weinig oog hebt voor gevoelens en wensen van anderen. Je kan erg doelgericht zijn en daarmee wel eens over anderen heen walsen.

Dit soort narcistische trekken hoeven helemaal geen probleem te zijn. Integendeel, in veel contexten levert het ook een hoop op. Mensen met bovengemiddelde narcistische trekken zullen eerder geneigd zijn om een sterke en duidelijke visie te hebben. Ook zijn ze graag in een leidinggevende rol waarin ze veel kunnen sturen en beïnvloeden en kunnen daarin soms bergen verzetten. Maar zoals meestal het geval is; te veel is niet gezond.

Maar wat nu als jij te maken hebt met iemand die sterke narcistische trekken heeft? Of als je bij jezelf narcistische trekken ervaart? Het allerbelangrijkste is om bewustwording te vergroten zonder te oordelen. Als jij vind dat jijzelf of een ander niet zo mag zijn, zit je op een dood spoor. Je kunt jezelf en vooral anderen nauwelijks beïnvloeden op dit punt.
Wel kun je voor jezelf onderzoeken hoe de balans is tussen jouw belang en dat van de ander en daarin schuiven. Als jij te maken hebt met iemand met sterke narcistische trekken, is de kans groot dat jouw belang te weinig ruimte krijgt en daarin heb je de uitdaging om die ruimte terug te pakken.
Als je bij jezelf narcistische trekken waarneemt, is de kans groot dat je te weinig oog hebt voor het belang van anderen in je omgeving en is jouw uitdaging om hier eerlijke feedback op te vragen en meer ruimte te creëren voor het belang van de ander.

Ja maar dat is zo verrekte moeilijk!! Ja dat klopt helemaal en de kop in het zand is dan verleidelijk. Vooral als je in je relatie of familie te maken hebt met personen met sterke narcistische trekken. Je weet dat zij veel beter zijn in het knokken voor hun belang dan jij. Hoe kun je deze strijd aangaan op een manier waarop je er ook echt op vooruit gaat en de relatie goed blijft?

Maar het is ook pijnlijk om te moeten erkennen dat jij jouw belang erg veel ruimte hebt gegeven en dat je het belang van je partner al jaren beperkt. Vooral als je ook nog eens graag waardering krijgt is het bijna niet te verkroppen dat je het ergens ook wel gewoon een beetje verkloot hebt. Zelf hier over beginnen en de ander uitnodigen om kritisch op jou te zijn voelt echt niet fijn!

Toch is het noodzakelijk dat dit gesprek gevoerd gaat worden. Het maar laten zoals het is maakt het doorgaans alleen maar erger en leidt tot (onherstelbare) schade aan relaties. Daarom even 3 snelle tips om dit gesprek te starten en prettig te laten verlopen:

1. Voer dit gesprek nooit middenin de situatie waarin het speelt. Kies hier een fijn en rustig moment voor. Creëer tijd en de context om dit samen te kunnen doen. Voor de een is dit een boswandeling, voor de ander tijdens een etentje of  een telefoongesprek.
2. Blijf weg bij oordeel over hoe jijzelf bent of de ander is. Focus je op de ruimte die jouw belang en dat van de ander krijgt en geef aan wat je op dit vlak nodig hebt of zou willen veranderen.
3. Probeer niet in één gesprek alles op te lossen. Dit is iets wat waarschijnlijk al jaren zo is gegroeid en het zal ook veel tijd, gesprekken en geduld vragen om tot een situatie te komen waarin het wel goed in balans is.

Denk je dat je hier (nu nog) niet zelf uit komt? Dan nodig ik je uit om eens een kennismakend gesprek hier over te voeren. Samen onderzoeken we dan hoe het ervoor staat en welke stappen jij kunt ondernemen om meer balans te ervaren tussen jouw belang en dat van de ander en hoe ik jou daarin kan ondersteunen. Plan meteen HIER een afspraak. Tot snel!

HARM OOSTERHUIS – COACH VOOR MANNEN